Bevlogen Shepperds in Bloemfontein

Aan het werk in Zuid-Afrika. Ik voel mij nog steeds vereerd om met een groep collega's uitgenodigd te zijn om hier een driedaags seminar (met workshops) te verzorgen. Doelgroep: pastors in townships (later uitgebreid met studenten aan de Qwaqwa Universiteit). Doel: creatieve aanpak van actuele maatschappelijke problemen. Basis: ontmoeten en uitwisselen.

Waar ik vooral nieuwsgierig naar was, is hoe de ontmoeting zou verlopen tussen onze bevlogen creatieve springerigheid en de  zuidafrikaanse werkelijkheid van de pastors. Zouden de overeenkomsten de verschillen verbloemen of  overbruggen? Zouden we luisteren om werkelijk te begrijpen of vertellen om beweging te willen creëren?

De eerste drie ontmoetingen zijn geweest. Eerst een theoloog, voorzitter van de shepperdorganisatie en opdrachtgever voor ons seminar (goed gesprek op hoofdlijnen). Daarna met twee shepperds uit de townshippraktijk. Eén donker, werkzaam in een probleemwijk met de prachtige naam Heidedal / Heatherdale, de ander blank werkzaam in het centrum, waar inmiddels de gegoede burgerij uit weg is getrokken.
Je wordt dan helemaal stil van de dagelijkse dynamiek van deze wijken: de problemen, van armoe tot criminaliteit, van maatschappelijke inclusie en exclusie, van hoop en wanhoop, van voortdurend vallen en steeds weer de power vinden om op te staan.

Wat zeg je dan? Wat doe je dan?  Hoe kun je een sprankeling als cadeau geven (een mogelijk ander denkraam) zonder oplossingen aan te dragen en inzichten te poneren die geworteld zijn in ons eigen denkraam?

Eén van de mooiste aanvliegroutes in zo'n geval die ik ken is "De Pijl in de Roos", waarin een verhaal (niet moralistisch, wel uitnodigend tot denkraamvergroting) wordt verteld. De luisteraar heeft alle vrijheid om zelf connecties te maken tussen willekeurige onderdelen in het verhaal en de eigen werkelijkheid (vraagstukken, problemen, uitdagingen). De luisteraar kan zelf besluiten wat dat oplevert als inzicht en vervolgens wat je er wel of niet mee doet. Dat is de eerste stap in zelfregie.

Ik wil graag nog wel een paar van zulke verhalen vertellen (als onderdeel van Keridwen's Het Gordiaanse Ei: Zelfregie 3.3) en vooral luisteren naar de verhalen (uit het leven) van  de mensen hier. In die ontmoeting van verhalen zit de beweging...

Lesgeven als zinvol, boeiend en dynamisch avontuur

DE FINNEN 

HEBBEN ONS ALWEER VERSLAGEN!!!

Ook op onderwijsgebied is Finland volgens de vergelijkingslijsten beter dan Nederland. In de commentaren wordt uiteraard uitgebreid met argumenten gestrooid waarom dat zou is. De situatie in Finland:

• Alle docenten hebben een academische opleiding
• Docent-zijn is een voorrecht. Je bent geselecteerd. Je krijgt aanzien.
• Docenten hebben veel vrijheid om zelf (vanuit hun expertise) hun eigen onderwijs in te vullen.
• Er is geen onderwijsinspectie die met veel controle en missives de docenten op de huid zit.

Klinkt zeker heel mooi. Het paradijs voor een docent?
En hoe is dat dat in Nederland? (...)

Lesgeven is echter zoveel meer dan vergelijkingslijstjes en audits. Lesgeven kan ook best een zinvol, boeiend en dynamisch  avontuur zijn... en blijven! Ook al zijn de omstandigheden niet geheel optimaal.
Al een behoorlijk aantal jaren ben ik samen met docenten en trainers op zoek naar het avontuur in lesgeven. Elke keer begin dit didactisch avontuur niet bij voorgeschreven lesinhoud en lesmethoden, maar bij de acceptatie van de mogelijkheid dat lesgeven een avontuur kan zijn: een soort avonturenverhaal of ontdekkingsverhaal waarin je veel kunt leren. De scholier/student als held, ontdekkingsreiziger of avonturier; de docent als degene die hem/haar op weg helpt, tips geeft, de weg wijst, etc.

Keridwen's Tales & Theatre: De Pijl in de Roos

Naar aanleiding van een chassidische legende mag ik  lesgeven ook graag vergelijken met pijl-en-boogschieten. In dit verhaal is de docent de schutter en zijn/haar les is de pijl. 

Je mag uiteraard van een professionele schutter verwachten dat hij/zij zorgt voor een zeer goede kwaliteit van de pijl (scherp, juiste hout, optimale lengte, uitgebalanceerd, adequate toevoegingen, etc.). Dat is de didactiek: zowel naar vakinhoud als naar lesgeef/leerproces. Je moet weten waar je het over hebt. Je moet datgene wat je weet ook nog kunnen (uit)delen. Een goede vooropleiding (zoals in Finland)  is daarbij zeker een voordeel.

Je moet de les (onafhankelijk van de vorm) wel aan je leerlingen/studenten geven! In alle gevallen, of het nu frontaal college geven is of de begeleiding van zelfwerkgroepen of afstandsonderwijs (e-learning, schriftelijk,..) moet je, om in de metafoor te blijven, de pijl wel deskundig afschieten. Niet iedereen zal dat altijd goed kunnen. Maar als je het goed hebt geleerd. Je kunt dat aantonen.... 

Excellent pijl-en-boogschieten (lesgeven) betekent, dat je alles moet weten van de dynamische balansen spanning/ontspanning, in vasthouden/loslaten en richten/raken. Daarvoor heb je vrijheid nodig. Om je kunnen concentreren op je doel: het raken van het hart van de roos. En er  zijn vele rozen. Elke leerling/student heeft zijn/haar eigen roos, die jij als docent moet proberen te raken. Schieten (lesgeven) heeft weinig zin als leerlingen/studenten hun rozen niet ophouden. Ze moeten wel geraakt wíllen worden., of wellicht eerst verleid worden om hun roos op te houden (is het niet zo, dat je een paard wel naar het water kunt voeren, maar het niet kunt dwingen te drinken?).

Hoe kun je je nu concentreren op de pijl, het schietproces, je trefkunst en de raakbaarheid van de rozen bij je leerlingen/studenten, als steeds een controleur in je nek staat te hijgen? De controleur representeert geen vertrouwen in je trefkunsten, maar representeert wantrouwen in jouw kennis en vaardigheden omtrent de boogschutprocedures.

En toch.... Ook tijdens spanning van een belangrijk boogschiettoernooi moet je als goede boogschutter toch optimaal kunnen presteren, zelfs al hijgt iedereen in je je nek... Dus: concentreer je... maak je leeg... wees vrij....
Het moment van schieten staat voor mij centraal: vanaf het moment dat je boog spant en je publiek zich uitgenodigd voelt hun rozen hoog te houden, tot de pijl het hart van elke roos raakt. Dat is voor mij de metafoor waarin elke docent vrij is, waarin elke docent kan excelleren. Ik noem dat praktijkdidactiek. 

Met de metafoor van boogschutter in je achterhoofd kan lesgeven een zinvol, boeiend en dynamisch avontuur zijn. Metaforen nodigen sowieso uit tot nader onderzoek: wat als ik mijn les niet als een netwerk aan onderwijsprocedures en bullitlists hoef te zien, maar samen met mijn scholieren/studenten als het avonturenverhaal van een boogschiettoernooi? Wat zou er dan in een les kunnen gebeuren?  

Daarbij ga je zeker je denkraam van jezelf en van je leerlingenstudenten vergroten. 

Misschien streven we de Finnen dan wel voorbij! 

In ieder geval wordt lesgeven weer een zinvol, mooi en dynamisch avontuur

Keridwen's Tales & Theatre: De Pijl in de Roos (Marcel van der Pol)

Lesgeven als zinvol, boeiend en dynamisch avontuur. Het nieuwe lesgeven? 

Uiteenlopende onderwijsniveaus hebben al eens met plezier kennisgemaakt met De Pijl in de Roos; van universiteit tot basisonderwijs. Evenals training/consultancybureaus.

27 november kun je (zeer laagdrempelig) bij de Loyale Rebellen in het Onderwijs (Planum) weer eens kennismaken met De Pijl in de Roos. 

Voor meer info en aanmelding: http://www.loyalerebellen.nl/evenement/loyale-rebellen-nemen-je-mee-op-didactisch-avontuur
Voor aanvullende info, workshops, etc mail naar marcel@keridwen.nl

Lesgeven en Trainen: bezielend, betrokken en boeiend

Veroverd Keridwen's "De pijl in de roos" onderwijs- en traininggevend stap voor stap Nederland? Een paar voorbeelden: Universiteit Groningen, Hanzehogeschool, Stenden Pabo, AVANS hogheschool, Julianaschool (basisonderwijs), Wessel Gansfoortcollege (middelbaar onderwijs), Cap Academy; onderwijs- en trainingsinstellingen die investeren in hun trainers en docenten.

Onderwijs gaat veel verder dan de overdracht van kennis. Hoevaak maak je het niet mee, dat hoewel de inhoud van een les geweldig goed is, maar dat studenten er veel te weinig van opsteken. Goed onderwijs is naast inhoud vooral ook ontmoeten (interactie): een goed docent is bezielend, betrokken en boeiend.

Laten we ook vooral de vorm niet vergeten. Een les zie ik als een kado dat de docent de student aanreikt. Dan is het wel prettig als de docent dit kado dan ook daadwerkelijk geeft (interactie). Wat is er dan mooier als de doecnt er dan van overtuigd is dat het kado waardevol is. Als de docent het kado zo uitnodigend verpakt (in les/werk/interactievormen), dat de nieuwsgierig geworden student zelf op zoek gaat naar de essentie van kado

Deze filosofie vinden bovengenoemde organisaties belangrijk. Daarop willen zij investeren. Zij gaan voor beter onderwijs, trainingen, workshops etc., voor bezielende, betrokken en boeiende docenten, trainers, workshopbegeleiders, coaches, sprekers, etc. Zij gingen aan het werk met Keridwen;'s "De pijl in de roos".

In De pijl in de roos maak ik uiteraard veel gebruik van mijn werk als docent hoger onderwijs, als trainer van docenten/trainers, als mediator en als theatermaker. Als docent/trainer help ik deelnemers hun praktijkdidactische vaardigheden verder te ontwikkelen. Als acteur help ik hen bezield hun rol als trainer/docent in te nemen. Als regisseur help ik hen grip te krijgen op de ontmoeting met studenten en op de praktijkdidactiek van hun lessen.


Deelnemende docenten in Keridwen;'s "De pijl in de roos":
- "Goede docenten worden niet geboren; ze worden zo opgeleid!"
- “Als detective leid je toehoorders door de lessen. Waar dat zinvol is neem
je de zaal als Agatha Christie in toenemende spanning mee in je
presentatie, totdat je in de laatste minuut de ontknoping brengt. Als je
het nodig is, geef je als Columbo direct de clou weg, waarna je met de
zaal deducerend en analyserend de kern van les ontrafeld."
- “Dankzij deze cursus is mijn gevoel van ‘ik tegen de zaal’ opgeschoven
naar ‘ik met mijn studenten’. Door deze bevrijding uit mijn zelf
gecreëerde isolement ben ik het lesgeven veel prettiger gaan vinden.”

De pijl in de roos - Het verhaal
Op een dag vraagt een nieuwsgierige leerling aan zijn meester:"Hoe lukt
het u toch steeds weer om elke les weer al uw studenten in één keer te bereiken met een verhaal? Zoveel verschillende vragen, en dan iedereen tevreden met slechts één verhaal?"

“Mijn lessen”, antwoordt de meester, “zijn als de pijlen die steeds weer het hart van elke roos moeten raken. Ik ben verantwoordelijk voor de pijl.
Ik weet àlles van spanning en ontspanning,
àlles van vasthouden en loslaten,
àlles van richten en raken.
En dat kun je leren. Luister, dan vertel ik je het verhaal van ‘de pijl in de roos’...”

De pijl in de roos - De workshop
Centraal in de workshop staat het begrip “praktijkdidactiek”, de integratie van inhoud en didactiek met vorm (opbouw, structuur, spanningsboog, variatie en creativiteit in werkvormen,etc) interactie (wel/niet, hoe, wanneer, relatie, verantwoordelijkheidsverdeling, etc.) om studenten te boeien en het hun leerproces te optimaliseren. U gaat vooral met uw eigen lessenen trainingen aan de slag.

U gaat experimenteren met diverse praktijkdidactische technieken gericht op grote groepen en op kleine groepen. U leert onder uw les als verhaal te vertellen, optimaal gebruik makend van allerlei theatertechnieken. U leert spelen met vorm en contact om de inhoud te laten aansluiten bij de leervragen van de student. Er is uitgebreide ruimte voor regie-feedback. De oefeningen worden afgewisseld met korte theoretische toelichtingen en metaforen (zoals “De pijl en de roos”) over de relatie trainer/docent-student. Er is veel ruimte voor uw eigen lesvoorbeelden, vragen, behoeften en leer/ lesgeefstijlen.

Marcel van der Pol
www.KERIDWEN.nl

Voor verdere informatie www.keridwen.nl en marcel@keridwen.nl