Mtiririko: the cradle of human kind?

Phutaditjhaba ligt vrijwel op de grens met Lesotho. De Qwaqwa University ligt aan de rand van Phutaditjhaba. Het is een vrijwel volledig zwarte universiteit, die met veel enthousiasme zich richt op minder kansrijke jongeren uit de omgeving, opdat zij een goede kans krijgen aan armoe en werkloosheid te ontsnappen. Een universitaire opleiding vergroot zeker je kansen op de arbeidsmarkt, al zijn in de heersende economische omstandigheden de kansen voor universitair geschoolden nog steeds niet onverdeeld gunstig (kans op werkloosheid: zonder = 80%, met = 40%).
Om dan toch het enthousiasme van de studenten mee te maken, en de passie om iets van hun leven te maken, zeker nu ze op de drempel staan om af te studeren en de maatschappij in te stappen. De energie knalt nog steeds van film en foto's af. Die energie geeft veel hoop en vertrouwen.

Met de studenten werkten we in de avonduren, overdag vooral met pastors. Het grote verschil tussen die twee generaties: de ene jong, vol hoop, energie en ontdekkingslust en de ander ouder, veel bezorgder,  vermoeider en vasthoudender aan bestaande patronen. We hadden eigenlijk de oudere generatie de filmopnamen van de workshops met de jongere generatie moeten laten zien. Zou dat het pastorale vertrouwen geen "boost" hebben gegeven? 

Uiteraard zijn er in de wereld actuele maatschappelijke problemen te constateren: armoe, honger, ziekte, criminaliteit, uitsluiting... etc... Met al die problemen heb jij, als pastor, in je directe omgeving elke dag weer te dealen! Soms kun je dan zó moe worden dat je ertoe neigt het vertrouwen in de toekomst te verliezen. Beste pastors, zie dan de energie en de power, die de studenten uitstralen! Hun dromen van een betere toekomst... en voor alle duidelijkheid: ze erkennen ze de problemen die ze onderweg zullen tegenkomen en die ze nog moeten overwinnen. Dat moet zeker vertrouwen geven!

Even buiten Phutadithjaba begint het Golden Gate Park, een uitgestrekt natuurreservaat met veel wild (vooral veel antilopen, "bokkies", en geen grote roofdieren). Heerlijk rondrijden. Vaak stoppen om al die kuddes zwarte gnoes, blesbokken,  springbokken, bontebokken, zebra's en elanden te bewonderen. Je kunt ook nog naar een openluchtmuseum,  Basotho Village, om te zien hoe de mensen hier vroeger leefden en hoe stap voor stap hun woonomgeving veranderde door de komst van de blanke kolonisten. 

 Voorbij de Badotho Village begint het eigenlijke natuurpark. Als je afslaat naar een dirtroad, over de golvende vlakte meanderend, kun je na een stevige rit je weg lopende en klauterend vervolgen tot ergens eindelijk een goed bewaard geheim voor je wordt onthuld: rotstekeningen van Bushmen.

Het leek ons zo mooi, om naast de aandacht voor de problemen van vandaag, gisteren en morgen, ook eens verder terug te kijken, veel verder terug... naar toen het leven hier in Zuid-Afrika er nog heek anders uitzag. Niet altijd beter, of rijker of vrediger, wel anders. Bushmen trokken langs op een lange trektocht, waarschijnlijk vanuit Namibië en Botswana, naar ... waar naartoe eigenlijk? Hier in het Golden Gate Park hebben ze bewijzen van hun aanwezigheid achter gelaten: rotstekening in een rode aardenkleur op een witte zandsteenachtige achtergrond, onder overhangende richels. 

Zuid-Afrika wordt wel eens "the cradle of human kind" genoemd. Iets ten noorden van Pretoria zijn de resten van de Australopithecus Africanus gevonden, weliswaar nog geen Homo Sapiens, maar daar zou het wel mogelijk allemaal zijn begonnen. Hier in Golden Gate zijn we wel een stuk verder in de tijd. Maar toch zo lang geleden. Langstrekken Bushmen. Nomaden. Jagers en verzamelaars. Geen landbouw, steden en dorpen. Weinig sporen achtergelaten... eigenlijk alleen deze tekeningen. Als je goed zoekt kun je zelfs als Noord-Nederlandse bezoekers nog onontdekte tekeningen vinden.

Daarheen wilden wij graag samen met de pastors naartoe. Eerst met de bus, dan in kleinere groepen van ca 10 verder lopen en klauteren tot aan de berg, de overhangende richel, de tekeningen. De tocht is toch ietwat te eenvoudig ingeschat. De bus kon eigenlijk de dirtroad niet goed aan. Halverwege... panne! Verder lopen.  Genieten van prachtige uitzichten en veel dieren. Op een lage heuvel verzamelen. Onze gids Fanafikile Lephakha geeft een heldere uitleg over wat we mogelijk gaan zien. Dan moeten we echter toegeven dat het toch niet zal lukken om de tekeningen te zien en op tijd voor het donker weer terug te zijn in Phutadithjaba (veel pastors moeten nog verder reizen!). We besluiten na een korte oefening op de heuvel terug te keren naar Phutadithjaba. 

Een aantal jongeren besluiten om samen met Fana, onze gids, toch de tocht door te zetten. Ruim na het donker zien we ze weer terug, moe maar voldaan en met prachtige foto's van wat ze hebben gevonden.

Als deze groep al een tijdje onderweg zijn naar de tekeningen, besluiten twee wat oudere pastors (met duidelijk ook Bushman-voorouders) niet met ons mee terug te gaan maar de jongeren achterna te rennen.

De grote groep pastors loopt als in een lange volksverhuizing terug (een diaspora?) naar de reservebus, die hun over de moeilijk begaande dirtroad reeds tegemoet komt. Teleurstelling? Beetje. Weggegooide middag? Allerminst! 

Een paar dagen later, na afloop van het seminar, krijgen we toch nog de kans om in een klein groepje met Fana naar de grottekeningen te gaan. Midden in de wildernis. Daar word je stil van.

sa Leboa!
Marcel van der Pol
Qwaqwa - Phutadithjaba - South Africa