2. Gebroken Vensters (columnserie "Observaties, Reflecties en Verhalen vanuit de Slowlane")

Hoe vaak zal ik de afgelopen jaren  niet naar het centrum van de stad zijn gelopen, een wandeltocht van zo'n 2 km. Vaak diep verzonken in mijn eigen gedachten, of uitgebreid pratend met een wandelgenoot. Altijd werden verkeerssituaties en passant ingeschat en kon ik routineus anticiperen op mogelijkheden om veilig en snel de Grote Markt te bereiken.

Stel nou, dat hoe je vandaag waarneemt niet meer spoort met je ervaringen van gisteren. Wat blijft er dan over van je vanzelfsprekendheden, inschattingen en routines op zo'n wandeltocht? Je kunt niet vertrouwen op je automatische piloot. Geen gedagdroom meer. Je moet je bewust zijn van elke stap in het hier en nu. Iedere waarneming moet getoetst aan de werkelijkheid.

Het is net alsof je pas gearriveerd in een vreemde stad in een andere cultuur probeert je weg te vinden. Je weet nog niet welke waarnemingen belangrijk zijn (interessant? grappig? van levensbelang?) en welke je meteen weer kunt vergeten. 

Wat mij vooral verrast bij mijn veranderde zichtvermogen, is het feit dat ik op zoek ben naar een nieuwe balans tussen overzicht en details. Vroeger kon ik in een snelle oogopslag omgeving en situatie scannen om vervolgens te besluiten welke details van belang waren en waar ik dus op moest inzoomen.

Nu ik als het ware gedwongen ben door 'gebroken vensters' te kijken, weet ik het niet meer. Heb ik overzicht? Beter nog: wat mis ik in datgene wat ik nu als overzicht ervaar? 

Welk detail is belangrijk? Ik ben mij opeens enorm bewust van het selectieproces van belangrijke details. Is dat echt actueel en adequaat? Of heeft het meer te maken met een onvolledige waarneming, dan wel verwachtingen en oordelen vooraf?

Toen mijn zicht weer ietwat terug begon te komen, probeerde ik wat foto's te bekijken. In plaats van bijvoorbeeld een bos zag ik enkel het lieveheersbeestje in een klein hoekje. Toen genoot ik van een detail, maar raakte tegelijkertijd het grote plaatje uit beeld. Nu op straat heb ik een redelijk overzicht, maar is onduidelijk welke details ik over het hoofd zie (sommige van die details kunnen levensgevaarlijk zijn. Ooit een naderende auto gemist?).

Mijn 'gebroken vensters' maken dit thema voor mij zeer apert! Echter in hoeverre staat ieder van ons in de fastlane van werk en leven stil bij de vraag hoe goed onze balans tussen overzicht en detail is. Zijn wij werkelijk altijd in staat actuele situaties en omgevingen adequaat  in te schatten? Wat zien we goed? Wat missen we? Beseffen we wel dàt we details missen (of verkeerd zien)? Waarom missen we juist die details? Vooral: hoe kunnen we het gemiste toch weer in beeld krijgen?

Daar denk ik over na nu ik de wereld opnieuw moet leren zien. Ondanks alles leer ik hiervan. Mijn inzichten en ervaringen deel ik graag met anderen. 

1. Stilstand en Reset in de Fastlane (columnserie "Observaties, Reflecties en Verhalen vanuit de Slowlane")

 Als ik de scan-tunnel in schuif, start een video met filmbeelden van de Afrikaanse savanne. Een verrassing van de scan-technicus, want stel dat ik tòch iets zou kiunnen zien!

Via een spiegel kan ik op mijn rug liggend heerlijk genieten van de vertrouwde beelden terwijl rond mijn hoofd electromagneten brullen. Het beeld is zeker niet compleet. Allerlei "puzzelstukjes" in mijn zichtveld missen. Maar toch... Het duurt niet lang of ik vergeet de status quo en ben weer op reis door Zuidelijk Afrika, zoals ik de laatste jaren diverse keren heb gedaan samen met Brigit of samen met mijn collega's van de Flow & Go Foundation.

Drie maanden geleden reed ik nog in de fastlane van het leven: intrigerend werk door heel Nederland (en daarbuiten) bij uiteenlopende organisaties. Elk met hun eigen specifieke vraagstukken, die ik samen met hen altijd weer vanuit verrassende invalshoeken wist te benaderen om tot goede antwoorden te komen. Toen zonder enige duidelijke waarschuwing viel de 'motor' uit: een cva! Mijn hele systeem werd zonder overleg gereset. Motorisch en spraak snel weer hersteld. Mentaal bleek gelukkig alles nog in orde. Alleen mijn zicht. Ik begon met totale blindheid. De eerste beelden die terugkwamen waren wazig en gefragmenteerd. Stap voor stap, maar uiterst langzaam leer ik tussen de 'gaten' scherp te zien. Je kunt je hersenen trainen om ook de 'gaten' zo goed en kwaad als dat gaat in te vullen. Of dat gaat lukken is nog onduidelijk. In ieder geval heb ik zo een geheel nieuwe kijk op werk en leven gekregen. Ruw uit de fastlane geworpen. Abrupt tot stilstand gebracht.

Terwijl ik na de reset langzaam overeind kom en de brokken bij elkaar begin te vegen, dendert vlakbij alles en iedereen over de fastlane voort. Hoe schokkend deze ervaring ook is geweest en hoe ingrijpend de gevolgen ook (kunnen) zijn, roept de huidige situatie op om te gaan dwalen en opnieuw mijn weg te vinden. Ook bijkomen van de klap, mijn privé-leven opnieuw vorm geven en alle ruimte nemen voor herstel (tergend langzaam weliswaar!).

Kortom, dwalen in de slowlane. Opeens heb ik tijd om rond te kijken. Naar mijn eigen leven in die slowlane. Maar ook naar de gebeurtenissen daarbuiten in de fastlane. Om vervolgens te reflecteren. Mede vanuit de Narratieve Zelfregie *). Tenslotte heeft elk mens in elke situatie een eigen verhaal met denkramen, helden en zelfregiemogelijkheden. Daarover wil ik de komende maanden columns (blogs & vlogs) schrijven: "Observaties, Reflecties en Verhalen vanuit de Slowlane".

Ook de 12 helden zullen hun denkramen richten op de Fastlane en de Slowlane.

In een later stadium, als dat weer mogelijk is, wil ik graag persoonlijk mijn observaties, reflecties en verhalen komen vertellen; in presentaties, inleidingen, colleges en voorstellingen.

NB Je wordt van harte uitgenodigd deze columns op sociale media te delen.

Marcel van der Pol, Keridwen - Groningen. 3 april 2017

*) Meer weten over Narratieve Zelfregie? Vraag naar mijn boeken: "Wie durft te dwa;en vindt nieuwe wegen" & "De dans van de Held" uitgegeven bij Keridwen i.s.m. Kirja Boek.

Deze columnserie is ook te volgen op marcelvanderpol.blogspot.nl