Wissel van denkraam, wees klaar voor de toekomst.

Abstracter denken voor een betere wereld?
Waarom kiezen sommige mensen ervoor om naar het engeltje op hun schouder te luisteren en anderen naar het duiveltje? (Vraag in de Volkskrant 16/1/15 - zie ook bijgaande illustratie). Kort door de bocht betekent luisteren naar het engeltje dat je probeert goed te doen, voor je zelf, voor je omgeving, op de korte en de lange termijn. Luisteren naar het duiveltje betekent erg kort door de bocht zoiets als  "pleur op, met je goede bedoelingen, die helpen toch niets; ik ga voor mijn (ons) eigen pleziert en gewin, en wel nů!"

Volgens de deskundige in de Volkskrant is het groot belang de mensen ervan te doordringen dat het uiteindelijk niets oplost als iedereen redeneert met een duiveltje op de schouder. Je moet juist steeds de abstracte slag maken van de eigen situatie naar het collectief. Abstract denken stelt je in staat om over de horizon van je eigen situatie heen te kijken. Als je minder goed bent ingebed in je eigen situatie en kun je beter aan de gevolgen op langere termijn denken. Abstracter denken helpt je betere, duurzamere keuzes te maken.

Abstracter denken met een groter denkraam

De vraag is altijd weer wat maakt dat sommige mensen nauwelijks abstract denken en enkel het duiveltje op hun schouder alle advieskansen geven, zelfs als ze op (de langere) termijn daar zelf nadelige gevolgen van ondervinden? Naast de boeiende zoektocht naar het antwoord op deze vraag (wie heeft een suggestie?), word ik ook direct getriggerd om te bedenken hoe ik dan mensen zou kunnen helpen om abstracter te gaan denken. In Keridwen's Zelfregie 3.3 noem ik dat je denkraam vergroten (zo je wilt, je paradigma verschuiven). Hoe groter je denkraam, hoe meer je overziet: niet alleen de consequenties van  je denken en handelen, maar ook allerlei mogelijkheden en onmogelijkheden, bedreigingen en kansen, en nieuwe inzichten, die tot dan toe nog buiten je denkraam vielen. 

Door abstract te denken, door je denkraam te vergroten, gaat er een hele nieuwe wereld voor je open! Het lastige (vooral op de korte termijn) van een groter denkraam is echter dat allerlei zekerheden op lossen schroeven komen te staan. Het is opeens absoluut niet zeker meer of datgene wat gisteren klopte, vandaag nog steeds klopt. In een nieuw perspectief, een ander daglicht dankzij je nieuwe denkraam, kunnen de verhoudingen toch net iets anders te blijken te zitten, dan jij tot dan toe dacht. 

Het mooie van het vergroten van denkramen is, dat het mensen allerlei spannende, zinvolle ontwikkelingen, creatieve ideeën en innovatieve doorbraken heeft gebracht. 

En kan blijven brengen. Vooral als je rekening houdt met zoiets als het "people, planet, profit"-principe. Een groot denkraam, met ruimte voor abstract denken, neemt de effecten morgen van de besluiten vandaag serieus. 

Mensen met dynamische denkramen zijn volop in beweging! 

Wisselen van denkraam bij conflicten

Op een wel héél (te?) enthousiast moment tijdens een lezing over Zelfregie 3.3 heb ik mij eens laten verleiden tot de uitspraak dat ik mij graag liet uitdagen om met de grote tegenstellingen in de wereld aan de slag te gaan. Het leek mij toen een geweldig idee om religueuze, politieke en maatschappelijke tegenstanders zover te krijgen dat ze voorbij hun horizon, kaders, denkramen (of hoe je het ook wilt noemen) te kijken. Ik heb zelfs op dat moment een "Obama" en een "Poetin" voor de zaal gehaald om mijn aanpak uit te proberen. Wat zou "Poetin" zeggen als hij vanuit het denkraam van "Obama" de zaal zou toespreken? Wat zou "Obama" zeggen, als hij vanuit het denkraam van "Poetin" zou spreken? Het effect was èn grappig èn intrigerend! 

Het is toch ook een geweldig idee! Stel je nu eens voor, dat strijdende partijen zich zouden verdiepen in de positie van de ander en van daaruit zouden vertellen hoe zij de wereld zien. Zeker weten, dat dat heel anders is dan vanuit de eigen positie. Ze kunnen niet anders dan minstens een deel van hun concrete afkeer of haat jegens de ander loslaten om de positie van de ander te kunnen verkennen. 

Door op onderzoek te gaan en zich te verplaatsen zijn zij  abstracter gaan denken. Door  het wisselen  van denkraam hebben zij (in ieder geval voor dat moment) hun eigen blikveld verruimd. Ik zal zeker niet zeggen, dat daarmee de strijd is opgelost, maar wel dat er beweging in denken is ontstaan en daarin liggen de kansen voor duurzame oplossingen.

"Obama vs Poetin" vormde een aansprekelijk voorbeeld met duidelijk tegengestelde meningen en belangen. Sinds die eerste keer heb ik ter illustratie tijdens lezingen vaker samen met de zaal "Obama vs Poetin" gebruikt om vanuit Zelfregie 3.3 te zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Later volgden grote thema's als "Palestina vs Israël" en de Zuid-Afrikaanse Apartheid, maar ook dichter bij huis: maatschappelijke conflicten en vechtscheidingen.

Wisselen van denkraam ... veel meer mogelijkheden
Eveneens intrigerend zijn andere voorbeelden waarbij je net zo goed de voordelen van abstracter denken en grotere denkramen kunt onderzoeken. Wat dacht je wat er gebeurt als je in staat bent te schakelen naar het denkraam van je (potentiële) klanten? Kruip je in de huid van je klanten? Wat zou dat op kunnen leveren?

Wat gebeurt er als je in staat bent om je denkraam naar de toekomst te richten? Ervaar je dan bijvoorbeeld werkelijk de effecten van strategische beleidskeuzes nu? 

Kortom mogelijkheden te over.

Wisselen van denkraam ... hoe doe je dat?
Uiteraard zijn er véle wegen die naar Rome (en naar Wangarei, Phutadithjaba of San Carlos, etc.) leiden. Abstracter denken door je denkraam te vergroten zal zeker op verschillende manieren mogelijk zijn. Keridwen maakt gebruik van het regiedenken, waarbij jij naar je eigen situatie (professioneel èn privé) kijkt alsof het een theatervoorstelling is. Jij bent zowel één van de spelers (hoofdpersoon), als publiek en de regisseur. De regisseur bepaalt deels het denkraam waardoor het publiek naar de voorstelling kijkt.

Je kunt als regisseur ook gaan experimenteren. Wat wil je dat het publiek ziet? Hoe groot of hoe klein is het denkraam waardoor het publiek naar de voorstelling kijkt? Volgt het publiek de visie en ontwikkelingen van de hoofdpersoon? Of schakel je liever over naar een ander perspectief, een ander denkraam? Een regisseur verplaatst zich adequaat in alle betrokkenen. Een regisseur durft denkramen te wijzigen, durft in te grijpen, te sturen en te experimenteren. Bij Keridwen's Zelfregie 3.3 leer je jezelf te regisseren.

Zelfregie bij grofmazige en fijnmazige denkramen.
Om even de vragen van het begin van deze blog weer aan te halen: Waarom kiezen sommige mensen ervoor om naar het engeltje op hun schouder te luisteren en anderen naar het duiveltje? Waarom denken sommige mensen nauwelijks abstract, ondanks het feit dat ze op (langere) termijn daar zelf nadelige gevolgen van ondervinden? Hoeveel ruimte kunnen of willen mensen zichzelf geven om voorbij hun horizon te kijken? Lees mijn volgende blog over grofmazige en fijnmazige denkramen.

Meer weten?

Komend juni (2015) komt mijn boek uit over Zelfregie 3.3 Vraag nu al naar de mogelijkheden.
Neem gerust contact op.
Welke denkramen kiest u voor uzelf in 2015? Een perspectiefvol jaar gewenst.
Groet! Marcel van der Pol, Keridwen