Een relatief kleine verschuiving van perspectief (een tweede camera) laat zien wat we in het filmpje allemaal hebben gemist. Tijdens de opnames hebben ze in het decor vrijwel alles buiten het zicht van de hoofdcamera veranderd. De tweede camera toont de veranderingen zelf. De hoofdcamera laat alleen het resultaat zien. Verschillen voor en na worden gemakkelijk over het hoofd gezien omdat we gefocust zijn op het verhaal: een whodunnit, waarin we met de detective mee proberen te denken om de moordenaar te kunnen ontmaskeren. Dan moet je weten welke cues wèl en welke níet belangrijk zijn. Focussen dus! Selecteren. Negeren. Dwingend Denkraam handhaven.
Het boeiende van de Agatha Christie-verhalen vind ik altijd, dat de schrijfster je steeds weer op een andere been zet, zodat je nooit weet wat hoofdzaak of bijzaak is. Je krijgt veel teveel feiten en hineininterpretierungen voorgeschoteld om te kunnen onthouden en duiden. Je moet wel mee met het verhaal zoals deze zich voor je ontrolt. Sommige verhalen zijn ook zo spannend dat je erin mee wordt gezogen. Je vertrouwt wat dat aangaat de schrijver maar: in ieder geval op de láátste pagina zul je ontdekken wie 'het' heeft gedaan. Alleen bekruipt je na afloop dan wel vaak de gedachte: wat heb ik heb ik gemist; waar had ik het al kunnen weten of tenminste vermoeden?
De schrijver speelt met ons: met onze waarnemingen, onze interpretaties en onze fantasie. We worden op een aangename wijze bedonderd. Dat is ook de bedoeling van de schrijver. De belangrijkste techniek die de schrijver ter beschikking heeft heet "framing". De schrijver bepaalt het kader (frame) waardoor wij naar de werkelijkheid kijken. Binnen Zelfregie 3.3 heet zo'n frame een denkraam.
Niet alleen romanschrijvers hanteren een denkraam om hun verhaal te sturen en te bepalen welk deel van de werkelijkheid voor de lezer aandacht krijgt. Eigenlijk is iedereen een "schrijver" van zijn eigen werkelijkheid. De werkelijkheid rondom is veel te veel omvattend om allemaal te kunnen waarnemen en te duiden. Je moet wel framen, focussen en selecteren wil jij er enigszins 'chocola van maken'; dan pas kun je een samenhangend, begrijpelijk verhaal van jouwe werkelijkheid maken. Dat gaat voor mij op, voor jou, voor ons allemaal. Het grote verschil kun je maken door te accepteren, dat jouw versie van de werkelijkheid beperkt is en dat je kunt switchen van camera. Jijzelf kunt kiezen om door een ander denkraam naar de wereld te kijken. Wat zie je nu opeens, wat je eerst had gemist? Verandert jouw verhaal door een gewijzigd perspectief? Is je werkelijkheid verandert? Zijn er nieuwe mogelijkheden ontstaan?
Speel je met verschillende 'camera's' om jouw werkelijkheid vanuit allerlei perspectieven te onderzoeken, dan noemt Zelfregie 3.3 je Denkraam een Dansend Denkraam. Weiger je ook gebruik te maken van wisselende 'camera's' en houd je vast aan die ene door jouw gecreëerde werkelijkheid, dan heb je een Dwingend Denkraam. Dwingende en Dansende Denkramen hebben uiteraard beide hun voordelen. Dwingend Denkramen ondersteunen een doelgerichte manieren van denken en handelen. Dansende Denkramen ondersteunen flexibel omgaan met veranderende omstandigheden. Het komt er alleen op aan of je bereid en in staat bent om als nodig naar een andere camera (Denkraam) over te schakelen.
Verschillen van mening en inzicht krijgen hierdoor direct een andere betekenis. Het gaat niet zozeer meer om wie gelijk of ongelijk heeft, maar veel meer welk verhaal, of welke versie van de werkelijkheid bestaansrecht heeft. Mag je met jouw verhaal afwijken van de het algemene, gangbare, dominante verhaal? Mensen zouden vaker anderen met afwijkende verhalen moeten uitnodigen. Hoe vaak komt het niet voor dat mensen (in hun werkomgeving) alleen die mensen om zich heen organiseren, die hen alleen maar bevestigen in hun verhaal. Met slechts ja-knikkers om je heen kùn je toch niet anders dan tot die ene conclusie komen? = Zie je wel, ik heb (altijd) gelijk!
In dit verband is de (management / leiderschap) stelregel over de houdbaarheid van management en leidinggevenden: bij zo'n 10 jaar aan de top dreig je de relatie met de reële wereld kwijt te raken, vooral als je geen alternatieve verhalen om je heen duldt.
Vraag jezelf maar eens af welke andere perspectieven, kansen en mogelijkheden je door het uitblijven van alternatieve verhalen hebt gemist. Dit brengt mij tot de oproep om in 2016 het verschil te kunnen maken:
1. Nodig rebellen uit en luìster naar hun verhalen.
2. Verplaats je in mensen op andere posities, zowel binnen als buiten de organisatie
3. Maak je (professionele) werkelijkheid dynamischer, effectiever en rijker door je verhalen vloeibaar en je denkraam dansend te maken en te houden.
Wat zou het in allerlei zakelijke en maatschappelijke situaties hebben geleverd, als er naast het dominante verhaal ook ruimte zou zijn geweest voor het alternatieve verhaal? Wat als beslissers genoemde drievoudige oproep hadden gevolgd?
Een paar voorbeelden: De opvang van vluchtelingen in Europa en gemeente. Banken schipperend tussen crisis en vertrouwen. De teloorgang van ketens als V&D, MacIntosh, etc. Software gesjoemel bij VW: spagaat tussen commercie en milieuregelgeving. De diverse glazen hoger management plafonds. Zorgstelsel commercialisering: kiezen tussen goedkope polis (geld) en goede zorg (kwaliteit). Kansen voor oliemaatschappijen in een fossiele brandstof-arme wereld. etc, etc.
Van "Ik heb gelijk-verhalen",via "Wat als....-verhalen" naar "We gaan het verschil maken!-verhalen". Zelfregie 3.3 helpt daarbij.
Groningen, 4 januari 2016. Marcel van der Pol.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten