Hoeveel artikelen heb ik de laatste jaren niet langs zien komen over 'management' en 'leiderschap': coachend leiderschap, persoonlijk leiderschap, situationeel leideschap, spreadsheet leiderschap, militair leiderschap, inspirerend leiderschap, blauw leiderschap, agile leiderschap , effectief leiderschap. etc. etc. Je zou bijna gaan denken dat de doelgroep van deze hausse aan artikelen (i.c. 'het management') geen idee heeft van wat leidinggeven of leiderschap inhoudt, of in ieder geval behoefte heeft aan externe wijsheid en ondersteuning bij het geven van leiding aan zichzelf en anderen.
Eén van terugkerende thema's in veel van die leiderschap-stijlen en -theorieën is het doel, de stip aan de horizon. De leider geeft aan waar de massa (de groep) naartoe gaat. De leider heeft het overzicht, een droom of visioen, dat verwezenlijkt moet worden.
Dit is dan de belangrijkste taak van de leider: doel, weg en verbinding. De wijze waarop leiderschap wordt getoond, de stijl, wordt bepaald door de dynamiek tussen leiders en volgers. Zij definiëren elkaar: leider krijgen de volgers die ze verdienen, heet dat dan, èn andersom.
Ik heb de afgelopen veertig jaar ruim de kans gehad om professioneel vanuit diverse invalshoeken 'leiderschap' te observeren, te ondergaan en zelf te ervaren. Als docent en als trainer/coach. Als medewerker van een organisatie en teamlid. Als sporter speler.. Als manager. Als verteller van verhalen, theatermaker en regisseur. Bovenal heb ik het fascinerend gevonden om ooit vanuit de gedragsbiologie (ethologie) en de klinische psychologie onderzoek te mogen doen naar gedag van dier en mens.
Het is tegenwoordig aardig 'hot' om de natuur als spiegel te zien van de menselijke maatschappij en samenleving. Wat kunnen we leren van de natuur? bijvoorbeeld van de verschillende manieren waarop dieren zich organiseren: solitair, in kuddes, troepen, vluchten, kolonies, etc., al dan niet samen met àndere soorten (cohabitatie, symbiose, parasitair, predator/prooi, etc).
Het grootste gevaar vind ik hierbij steeds weer, het risico van antropomorf (zij zijn als wij) of het zoomorf (wij zijn als hen) denken. De kunst is om elke soort te respecteren in wie en wat ze zijn. Probeer zo objectief mogelijk, dwz onafhankelijk, waardevrij en onbevooroordeeld waar te nemen. Onderzoek dan wat je daarvan kunt leren.
Om mij nu even te beperken tot dat beruchte 'punt op de horizon', het doel wat wij over bijvoorbeeld vijf jaar zouden moeten hebben bereikt: komt dit ook in de dierenwereld voor?
Leiderschap komt zeker veelvuldig in de natuur voor. Hetzij bij een alpha-dier in kudde of roedel, hetzij gedeeld over meer individuen in een zwerm of school. Een doel is er natuurlijk ook, stillen van honger en dorst, veiligheid, etc. etc. Daarvoor zijn samenwerking en leiderschap erg handig.
De weg naar realisatie van zo'n doel ligt echter niet vast, is zeker niet plan- of projectmatig. Er is geen strategische 'stip aan de horizon' (in de verre toekomst).
Veel belangrijker is het vermogen om hier en nu flexibel en adaptief te zijn. Niet een plan met stip staat in de natuur centraal maar flexibele reacties op veranderingen om je heen. Verandering en beweging zijn normaal, zijn de norm zo je wilt. Survival of the Fittest - dus degenen die het best flexibel zijn en adaptief, die doen het evolutionair het beste.
Ik spreek bij natuurlijke samenlevingen liever van 'richting' dan van 'doel'. Richting heeft de potentie van verandering en aanpassing (Fitting) in zich. Doel is veel meer een een vast gegeven, de stip die over vijf jaar coute que foute bereikt moet worden, ongeacht...! En dat betekent meestal, ongeacht de prijs die jij en de mensen die jij leidt, moeten betalen. De stip (doel) wordt belangrijker dan de weg (richting).
Misschien moeten we die 'stip' wat meer loslaten. Niet proberen omstandigheden ten koste van alles te beheersen, maar er veel meer met de omgeving te interacteren.
Kan het niet zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan! Je hebt de combinatie nodig van kracht (om te veranderen wat je kunt veranderen), moed (om datgene te accepteren wat je niet kunt veranderen) en wijsheid (om het verschil te zien)!.
Kijk naar de natuur, observeer en leer. Kies maar tussen richting of doel, flexibel of rigide. Verras jezelf met bereiken door een richting te volgen. Durf daarbij ook eens het gebaande pad te verlaten.
Wees doelgericht zonder weg en omstandigheden ,(richting) te vergeten!
Kortom, kijk anders, denk anders. Laat u niet gijzelen door een 'stip'! Vergroot uw Denkraam. Keridwen's NZR-methode kan daar goed bij helpen. Vraag er gerust naar.
p.s. Geen blogs uit de Slowlane meer. Gewoon reële gedachten over beweging, verandering en ontwikkeling van mensen. Vegroot uw Denkraam met Keridwen's NZR methode.
Groningen, 27 juni 2018
Marcel van der Pol
Reactie welkom, via blog of anders via marcel@keridwen.nl
