Soms heb je van die verrassende associaties. Vooral als ik geconcentreerd met het ene bezig ben, kunnen er allerlei grappige denksprongen bij mij opkomen. Tijdens een demonstratie om mij mijn gezichtsveldbeperking en de consequentie daarvan inzichtelijk te maken, werd mij vriendelijk verzocht om naar een bepaald punt op een tafel te kijken en te beschrijven wat ik zag. Ik vertelde dat ik een egaal grijs oppervlak zag en men vertelde mij wat ik had gemist. Toen dacht ik associatief aan bananen en hand vol aarde en een ladder.
Dat ik de gekleurde papiertjes op tafel volledig had gemist kwam door zichtuitval (visuele schors). De papiertjes had men 'tactisch' in mijn 'blinde vlekken' neergelegd. De cruciale vraag waarom je iets mist is natuurlijk of je werkelijk zintuiglijk iets niet ziet (ondergetekende), of dat je het conceptueel niet ziet (je begrijpt niet wat je ziet, dus zie je het ook niet).
Toen moest ik denken aan een bananentros die op de fiets werd vervoerd in een gote stad. Aan de overkant van de straat staat een man, vers uit de Zuid-Amerikaanse jungle, lid van een kortgeleden ontdekte idianenstam. Toen hem bij terugkomst thuis werd gevraagd naar zijn ervaringen, vertelde hij vol enthousiasme over die grote bananentros. Over de rest geen woord! Het is heel goed mogelijk dat hij de rest nauwelijks tot niet heeft gezien, omdat hij niet wist, niet begreep wat zijn ogen hem vertelden.
Wanneer weet je wat je ziet? Moet je eerst echt weten wat je ziet, voordat je het ziet? Daarover is een leuke psychologische test (ik mocht deze zelf gezien mijn cerebrale zichtproblemen weer eens doen). Je krijgt op een scherm allerlei silhouetten aangeboden, die je moet herkennen en benoemen. Alleen is er vaak iets met die silhouetten aan de hand. Ze zijn iets vervormd of vanuit een onverwacht perspectief getekend. Wil je ze kunnen herkennen en benoemen dan moet je in staat zijn conceptueel te begrijpen. Het silhouet van een ladder van de zijkant bezien, zodat je nauwelijks nog sporten ziet, is toch een ladder. Een grazende koe zie je van voren. De naar de grond gerichte kop valt in het silhouet samen met de voorpoten. Toch kun je met enige moeite het herkennen als een grazende koe. Een kangoeroe met een 'hoekige' staart blijft een kangoeroe. Kortom in het silhouet moet je eerst het concept verkennen voordat je begrijpt wat je ziet. En als je dat weet, dan zie je het ook: ladder, koe, kangoeroe.
In Nicaragua zag ik vlak na het einde van de burgeroorlog jonge mannen die na jarenlang enkel gevechtservaring nu weer het beroep van boer moesten uitoefenen. De jonge aankomende boeren staarden ietwat wezenloos naar de hand van hun instructeur, een ervaren boer uit Peru. Op hun gezichten was duidelijk af te lezen dat zij slechts een hand vol zand zagen waarover water werd uitgegoten, en toen hetzelfde met een hand vol kleiachtige aarde. Zij zagen níet wat de boer uit Peru wèl zag: de bijzondere relatie tussen zand, water en klei en wat dat betekende voor de voedselopbrengst van het land, toekomstmogelijkheden voor getraumatiseerde vechtersbazen en de wederopbouw van Nicaragua.
Je ziet het pas, als je het weet; en als je het niet weet, weet je niet wat je mist. Wat maakt dat de ene mens iets niet ziet, terwijl datzelfde 'iets' voor de ander toch glashelder is? Ik heb dat altijd een intrigerend vraagstuk gevonden. Als mensen de dingen anders zien dan jij, kun je je afvragen of zij vanuit een andere visie of vanuit een ander concept naar de wereld kijken
Goed om het daarover eens te hebben, zowel in de directiekamer als op de werkvloer, anders wel onderwijs, in coaching en mediation. Een goed gesprek daarover zou wel een behoorlijk aantal misverstanden kunnen voorkomen.
Deel 4 uit de columnserie "Observaties, Reflecties en Verhalen vanuit de Slowlane". U wordt van harte uitgenodigd deze columns op sociale media te delen. Voor info over presentaties, lezingen en workshops, neem gerust contact op, via https://www.keridwen.nl/?page_id=60
